Selanik Askeri Rüştiyesi

Selanik’teki halasının yanına taşındıktan sonra Mülkiye İdadisi'ne
kaydolan Atatürk, bu okulda Arapça öğretmenliği yapan Kaymak Hafız’dan
sopa ile dayak yiyince, zaten orada okumasını istemeyen büyükannesi onu
derhal okuldan aldırdı. O dönemde okul formasını çok beğendiği
komşularının oğlu Askeri Rüştiye’ye gidiyordu. Ona özenen Atatürk, asker olmasını istemeyen annesinin karşı çıkmasına rağmen, gizlice, Selanik Askeri Rüştiyesi'nin sınavına girdi. Sınavı kazandığı haberini alan Atatürk 1893’te
yine gizlice bu okula kaydını yaptırdı. Selanik Askeri Rüştiyesi'nde,
oldukça başarılı olan Atatürk sınıf başkanıydı ve üstün zekâsıyla
matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi’nin de dikkatini
çekiyordu. Genç öğrencisinin yeteneklerinden oldukça etkilenen Yüzbaşı
Mustafa Efendi onu benzersiz kılmak için adına “Bilgi ve erdem bakımından olgunluk ve eksiksizlik” anlamına gelen Kemal ismini ekledi. Genç Mustafa, o günden sonra Mustafa Kemal
olmuştu. Atatürk, Selanik Askeri Rüştiyesi’ndeyken, matematik öğretmeni
Yüzbaşı Mustafa Efendi’nin mazereti olduğu zamanlarda, onun yerine
birçok kez dersi vermekle görevlendirilmişti. Zira büyük önder, bununla
ilgili olarak daha sonra şunları söyleyecekti;

	Rüştiyede en çok matematiğe merak sardım. Az zamanda bize bu dersi veren öğretmen kadar belki de daha fazla bilgi edindim. Derslerin üstündeki sorularla uğraşıyordum, yazılı sorular düzenliyordum. Matematik öğretmeni de yazılı olarak cevap veriyordu.

Türk Dil Kurumu Başuzmanı A.Dilaçar’ın, Atatürk’ün matematikteki üstün başarısıyla ilgili olarak 10 Kasım 1971 tarihli yazısında belirttiğine göre, Atatürk ölümünden bir buçuk yıl kadar önce, üçüncü Türk Dil Kurultayı'ndan (24–31 Ağustos 1936) hemen sonra 1936–1937 yılı kış aylarında kendi eliyle “Geometri” adlı bir kitap yazdı. Kitap, matematik öğretmenleri ve bu konuda kitap yazacaklara kılavuz olması amacıyla 1937 yılında Kültür Bakanlığı’nca
yayınlanmıştı.
Atatürk, “Geometri” isimli yapıtında; Boyut, uzay, yüzey, düzey, çap,
yarıçap, kesek kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, içters açı,
dışters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, yöndeş, konum,
üçgen, dörtgen, beşgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar,
yanal, yamuk, artı, eksi, çarp, bölü, eşit, toplam, oran, orantı,
türev, alan, varsayım gibi geometri ve matematikle ilgili terimlerin
isim babası oldu ve bu terimleri Türk matematik bilimine kazandırdı.
Daha sonra ünlü bilim tarihçisi Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı,
Atatürk’ün “Geometri” kitabı için "Küçük fakat anıtsal bir yapıt"
yorumunu yapacaktı. Yapıtında yer alan her tanımı, her kavramı tüm
öğeleriyle eksiksiz ve açık biçimde anlatan Atatürk, bunları örneklerle
de açıklamıştı. Atatürk'ün türettiği matematik terimlerinin ve yaptığı
geometri tanımlarının hemen hemen tümü bugüne değin değişmeksizin
kullanıla gelmiştir. O'nun türettiklerinden sadece birkaç terim
sonradan küçük ölçüde değiştirilmiştir.
Atatürk, 1898’de Selanik Askeri Rüştiyesi'nden üstün
başarıyla mezun oldu. Artık askerî idadide (lise) öğrenimine devam
etmesi gereken Atatürk, Selanik’ten İstanbul Kanatlarımın Altında’a gelmeyi düşünüyordu. Ancak sınav mümeyyizlerinden Hasan Bey’in tavsiyesiyle Manastır şehrindeki Manastır Askerî İdadisi’ne yazıldı.